Choć każdy z nas zna rozmaite wielkanocne zwyczaje przyjęte w całej Polsce, to jak zwykle Podhale, na czele z Zakopanem przodują w ilości ciekawych obrzędów i tradycji związanych z polskimi świętami. Nie inaczej jest z Wielkanocą, która obok Bożego Narodzenia dla Górali jest ważnym wydarzeniem. Kiedy w innych częściach kraju tradycje zanikają lub zmieniają się, Podhale wciąż pieczołowicie je pielęgnuje.
Niedziela Kwietna
Jak w każdej innej części Polski, Wielkanoc w Zakopanem zaczyna się od Niedzieli Palmowej, która w tym regionie nazywana jest Niedzielą Kwietną. Jest to dzień, w którym święci się „bazicki”, czyli gałązki wierzby z charakterystycznymi „kotkami”. Ich klasyczne, domowe wersje są dość proste, a ich dekoracje ograniczają się głównie do wstążek czy mirtu. Gałązki wierzby mają zresztą na Podhalu szczególne znaczenie – ich zadaniem jest ochrona bydła przed chorobami i całego gospodarstwa przed wszelkimi nieszczęściami i pożarami. „Bazickom” przypisuje się też wpływ na obfitość plonów. Tradycją są również konkursy na największą i najbardziej bogato zdobioną palmę wielkanocną.
Wielki Tydzień
Po Niedzieli Palmowej przychodzi czas gorączkowych przygotowań do obchodów. W Wielki Czwartek organizowana jest symboliczna egzekucja wizerunku Judasza. Zwyczaj ten bywa nazywany też „śmierztecki” i polega mniej więcej na tym samym, z tym, że dziewczęta przygotowywały kukłę wyobrażającą śmierć. Taką kukłę ciągnie się przez całą wioskę lub od domu do domu, by na końcu ją utopić albo spalić. Tego dnia również milkną kościelne dzwony. Na Podhalu zastępują je specjalne drewniane kołatki.
Górale, jako ludzie silnie związani z obrzędami katolickimi nigdy nie wykluczyli możliwości działania sił nieczystych, w tym również czarownic, dlatego Wielki Piątek to dzień, w którym należy obawiać się właśnie działania takich mocy. I na to zmyślni mieszkańcy Podhala znaleźli sposób. Wystarczy wczesnym rankiem wykąpać się w potoku. Ten prosty rytuał ma zapewnić ochronę, symboliczne oczyszczenie i stanowił gwarancję zdrowia na cały przyszły rok. Podobnemu zabiegowi poddawano także zwierzęta należące do inwentarza. W Wielki Piątek powstrzymywano się od ciężkich prac, zwłaszcza takich, które wymagały tłuczenia, ścierania czy przybijania. Jedynie kowale zgodnie z tradycją, wykuwali symboliczne 3 gwoździe na pamiątkę ukrzyżowania Chrystusa i wbijali je w drzwi swojej pracowni. Gospodynie natomiast tego dnia ucierały masło, by później wykorzystywać je w leczeniu chorób.
Wielka Sobota w Zakopanem
Tak samo jak w każdej innej części Polski, również w Zakopanem odbywa się święcenie pokarmu, a także wody i ognia. Tradycja nakazuje, by koszyczek został wypleciony z korzeni jałowca, zaś jego zawartość powinny stanowić takie produkty, jak sól, masło, chleb, kiełbasa, wędzona słonina, a także korzeń chrzanu. Najważniejsze jednak są jajka, koniecznie pisanki obgotowane w łupinach po cebuli. Podczas, gdy w większości kraju po „święconce” wierni wracają do domów i zajmują się swoimi sprawami, Górale przynoszą ze sobą wodę święconą i skrapiają nią izby oraz zwierzęta przed wypasem. W niewielu miejscach po poświęceniu ognia można zabrać ze sobą do domu powstałe w ten sposób węgielki. Na Podhalu mają one doniosłą rolę – ich zadaniem jest ochrona gospodarstwa przed uderzeniami piorunów.
Wielka Niedziela
Tu, podobnie jak w innych częściach Polski, dzień zaczyna się od śniadania złożonego z poświęconych dzień wcześniej pokarmów oraz z chrzanówki, czyli zupy chrzanowej z kiełbasą i kwaśnym mlekiem. Odbywa się także uroczyste nabożeństwo z procesją wokół kościoła. Wierni muszą go okrążyć trzykrotnie i choć tak to wygląda w większości kraju, mało kto wie dlaczego. A wiąże się to znowu z czarownicami, które wedle wierzeń utracą swoją moc jeśli obejdą kościół więcej niż raz.
Lany Poniedziałek
Tutaj również łatwo przewidzieć, co się wydarzy. Jest to dzień przeznaczony na spędzenie radosnego czasu razem z całą rodziną. Wówczas również należy powstrzymać się od wykonywana ciężkich prac i dzień święty święcić. Wielki Poniedziałek w Zakopanem wiąże się z tzw. „polewacką” znaną wszystkim jako śmigus-dyngus. Wodą polewają się wszyscy, ale głównie polewa się dziewczęta, a im niewiasta bardziej została oblana tym lepiej dla niej, bo to oznacza, że ma powodzenie u chłopców. Nikogo nie dziwiło kiedyś i w sumie też obecnie, jeśli ktoś zostanie oblany wiadrem albo wpadnie do potoku. Tradycja głosi, że można się wykupić ciastem, święconym jajkiem albo wódką.
